Sinds de laserprojectoren goedkoper worden krijgen we steeds vaker de vraag “waarom zou ik voor laser kiezen”, dus vandaag een korte uitleg waarom je voor laser zou moeten gaan.

UHP

De meeste projectoren zoals wij kennen gebruiken een zogenaamde UHP lamp (Ultra High Pressure), deze lampen zorgen in feite voor het beeld dat je ziet op scherm. Het licht van de lamp word gefilterd in een Rood, Groen en Blauw deel. Hierbij gaat behoorlijk wat licht verloren. Hoe beter de lamp hoe meer light-output en stabiliteit in het beeld. Is de lamp aan het eind van zijn leven dan kan het beeld een stuk fletser worden en in sommige gevallen ook wat meer flikkeringen op het beeld geven.

Daarnaast kan het gebeuren dat er bij een UHP lamp in combinatie met de aansturing een knippering kan ontstaan in het beeld. Vaak is dit trouwens op te lossen door een paar dagen op high lamp modus te draaien ipv op eco.

Wat je je moet realiseren met een UHP lamp is dat als je een projector nieuw gaat bekijken het beeld een stukje helderder is dan bij bv 200 uur, onze ervaring is dat daarna het beeld redelijk stabiel blijft tot een uur of 1000 waar de lamp behoorlijk snel slechter kan worden, aan de andere kant zijn er ook klanten van ons die met 2000 uur nog een absoluut acceptabel beeld hebben. Maar voor de kritische kijker gaan we meestal uit van een levensduur van een lamp van tussen de 1500-2000 uur.

De kosten van de lampen variëren een beetje tussen de 200-400 euro.

Laser

Als we naar een laser kijken dan is de lamp vervangen voor een laser unit. Maar ook het splitsen van het licht hoeft niet meer. De laser kan bestaan uit een RGB unit, maar in de meeste consumermodellen vind je een laser met blauw licht.

We noemen dit ook wel hybrid modellen, er word namelijk in dit geval toch een splitsing gemaakt in de laser. De laser word gesplit in 2 delen waarvan er een weer wordt gedeeld in delen van Groen en Geel licht, en deze word weer gecombineerd met het blauwe deel in een lens en prisma van waar het licht naar de panelen gaat.

Er zijn ook modellen die een blauwe laser combineren met een rode LED. De laser wordt dan via een fosfor gebruikt om ook de kleur groen te maken.

Bij lasers mag je zeggen dat er minder energie verloren gaat en de lichtoutput geoptimaliseerd is en er minder verlies is.

Het grootste voordeel van de laser is echter de levensduur, waar je bij een UHP lamp elke 1500-3000 moet wisselen is de levensduur van een laser gemiddeld 20.000 uur.  Het verloop van de laser projector gedurende de levensduur is ook veel minder snel dan bij een UHPlamp. Dit betekent dat je er eigenlijk vanuit mag gaan dat je tot ver in de 15.000 nog een meer dan acceptabel beeld op het scherm ziet met meer dan genoeg lightoutput. Waar bij een UHP lamp het bij half life toch echt een stuk minder kan zijn.

Nu zul je je afvragen “en het beeld?”

Ik kan daar redelijk kort over zijn, maar doe het iets uitgebreider.

Als ik naar een laser projector kijk dan valt me op dat het beeld een stuk rustiger kan zijn dan van een UHP. Een goedkope laser zal natuurlijk minder goed presteren dan een high-end UHP projector, maar als je van een soortgelijke projector een laser en UHP versie naast elkaar zet vallen een paar dingen op.

1. Zoals eerst al genoemd, de rust in het beeld. Dit is echt iets wat je naast elkaar moet zien, maar dezelfde scenes zien er op de laser iets rustiger en gedetailleerder uit, en dit kan te maken hebben met het volgende:
2. Het diepte-effect vind ik bij een laser projector duidelijk wat beter dan bij de UHP versie. Dit kan variëren van zeer subtiel tot duidelijk opvallend, maar het is altijd de laser die voor mij persoonlijk met de winst er vandoor gaat. Dit diepte-effect kan direct verband hebben met de rust in het beeld. Een projector met een rustig beeld geeft vaak makkelijker een diepte-effect voor onze ogen.
3. Kleurweergave. Dit is ook een subtiel verschil. Door de andere lichtbron en de manier waarop de kleuren worden gemaakt zijn er kleine subtiele verschillen in de kleurweergave.  Ik vind persoonlijk dat de laserprojectoren vooral in het HDR gebied net wat meer verzadiging geven in de diepe donkere kleuren.

Bij al deze punten spreken we over zeer kleine verschillen.

Er zijn echter ook andere verschillen.

Als we kijken naar projectoren spreken we bij calibraties vaak over Full On Full Off  FoFo) contrast ratio’s en contrast ratio’s met een dynamische werking. Zoals je al wel zal weten is de dynamische contrast meting natuurlijk stukken hoger.

Bij FoFo meten we de mogelijkheid van het paneel om maximaal wit en absoluut zwart weer te geven (eigenlijk iets daarboven). Bij een meting kom je dan bv uit op 10.000:1. Dit kan op zich al een mooi beeld geven. Maar het zou natuurlijk mooi zijn als er een hele donkere scene is die nagenoeg geen wit detail heeft, je het paneel zou kunnen verlagen naar een lagere output waardoor je beter zwart krijgt. En als er heel veel lichte delen zijn dat je dan meer output naar het paneel stuurt zodat het meer licht uitstuurt.

Als je dan de meting doet kan je met gemak op bv 60.000:1 uitkomen, en dat is een flinke winst natuurlijk. Maar hoe doen ze dit ?

In de meeste UHP-projectoren zit een zogenaamde iris. Dit ken je misschien wel van camera’s (diafragma). Deze iris kan helemaal open staan voor maximaal light en helemaal dicht voor absoluut zwart. Waarbij helemaal dicht natuurlijk onzin is… aangezien je dan niets zou zien. Dus helemaal absoluut zwart is eigenlijk nooit mogelijk, maar met een slimme iris en de juiste gevoeligheid kan er een behoorlijk overtuigend en duidelijk dynamischer beeld op het scherm getoverd worden.

Het nadeel van een iris is ten eerste dat sommige mensen ze horen.
Ik moet eerlijk zeggen dat ik dit zelf nooit ervaar als er film speelt, maar in hele stille scenes kan het inderdaad voorkomen dat je iets hoort wat lijkt op het tikken van een harddisk.

In het beeld kan een iris ook gevolgen hebben. Je kan een lichte breking van de kleuren zien, een beetje vergelijkbaar met het regenboog effect maar gelukkig veel minder erg,. In de meeste scenes valt het totaal niet op, maar bij hele heldere delen kan het zichtbaar zijn op bepaalde toestellen.

De laser kan dit oplossen door geen iris te gebruiken. Een laser kan namelijk dynamisch de output aanpassen. Denk nu niet dat een laser dus absoluut zwart kan maken omdat het beeld wordt opgebouwd van links naar rechts…. Het zou mooi zijn maar in projectoren op dit moment (2022) word er gebruik gemaakt van difuus gemaakt licht, dus je hebt nog steeds het effect dat als de laser lager uitstuurt het hele beeld donkerder word.

Toch geeft een dynamische laser-aansturing (wederom mits goed ingesteld) een beter resultaat dan een mechanische iris. De mechanische iris kan wel zorgen voor meer contrast in de donkere scenes, maar dit is iets wat meer theoretisch is als wat je op het scherm zal zien.

Een laser kan ook aangevuld worden met een mechanische iris.

Conclusie

Voor mij is de toekomst duidelijk. We gaan naar lasers.
De prijzen gaan enorm hard naar beneden en de kwaliteit van de projectoren zijn absoluut subliem te noemen. De Epson LS11000 zet bv een beeld neer waar je echt de bioscoop mee overbodig kan maken. En ook in het middensegment hebben JVC en Sony ondertussen als fantastische laser projectoren.

Zelfs als je niet al te veel kijkt zou ik toch aanraden om op dit moment een laser te nemen. De units verbruiken minder stroom en zijn ondertussen niet meer veel groter dan een UHP versie (de Sony 5000 is bv een stuk kleiner dan de UHP voorganger). Ook is het prijsverschil tegenwoordig een stuk kleiner dan een paar jaar geleden.

Tel daarbij de subtiele verschillen in beeldkwaliteit, die bij elkaar opgeteld toch best een impact hebben en je snapt dat wij als beeldexperts een laser van harte kunnen aanbevelen voor vele jaren kijkplezier met een veel stabieler verloop. De calibraties blijven natuurlijk wel nodig en gratis als je de projector bij ons koopt.